Trong bối cảnh toàn cầu hóa, với năng lực và kinh nghiệm trong lĩnh vực kỹ thuật hạ tầng xã hội, Nhật Bản đang góp phần phát triển cơ sở hạ tầng tại nhiều quốc gia đang có nền kinh tế tăng trưởng mạnh mẽ. Điển hình là Việt Nam – một trong những nước có GDP tăng trưởng nhanh nhất thế giới từ năm 1990.
Đường cao tốc Bắc – Nam ở Việt Nam đang trong quá trình thi công có tổng chiều dài 1.811km. Trong đó, đoạn đường cao tốc dài 55km ở phía Đông thành phố Hồ Chí Minh kết nối thành phố Hồ Chí Minh và thành phố công nghiệp trọng điểm thuộc tỉnh Đồng Nai sẽ giúp rút ngắn thời gian di chuyển giữa 2 vùng từ 3 giờ xuống còn 1 giờ. Điểm nhấn của đoạn đường cao tốc này sẽ là hệ thống giao thông thông minh (ITS) do một liên danh Nhật Bản thiết kế và lắp đặt.
Hệ thống ITS được cung cấp cho Tổng Công ty Đầu tư phát triển đường cao tốc Việt Nam (VEC) là thành quả đạt được của liên danh do Toshiba đứng đầu. Đây là giải pháp ITS trọn gói đầu tiên được các công ty Nhật Bản cung cấp cho khách hàng nước ngoài. Hầu hết các thiết bị đã được thử nghiệm và lắp đặt xong, và đã được khánh thành chính thức vào tháng 03 năm 2017.
Các giải pháp tích hợp giúp cải thiện giao thông trên đường cao tốc
Xe máy, phương tiện giao thông hàng ngày, từ lâu đã trở thành phương tiện di chuyển cá nhân chủ yếu tại Việt Nam. Theo đà tăng trưởng kinh tế, xe máy đang phải chia sẻ diện tích giao thông hạn chế với số xe ô tô con, xe thể thao đa dụng và nhiều phương tiện khác đang ngày càng tăng. Với hệ thống đường bộ đã trở nên chật chội thì tắc nghẽn và kẹt xe đang là tình trạng xảy ra hàng ngày gây phiền nhiễu cho người tham gia giao thông ở một đất nước đang hối hả phát triển.
Do đó, ưu tiên cấp bách mang tầm quốc gia hiện nay là cải thiện tốc độ của hệ thống giao thông qua việc xây dựng thêm nhiều tuyến đường tốt hơn, bao gồm đường cao tốc, tàu điện ngầm cũng như các hạ tầng giao thông khác.
“Toshiba đã có hơn 50 năm kinh nghiệm trong các dự án đường bộ”, ông Atsushi Kawami (phòng Kỹ thuật Giải pháp Giao thông và Cao tốc, bộ phận Hệ thống Xã hội, công ty Giải pháp và Hệ thống hạ tầng, tính đến ngày 30/6/2017) cho biết. “Tuy nhiên, thị trường Nhật Bản đã phát triển hết mức, và điều này thúc đẩy chúng tôi tìm kiếm cơ hội phát triển ở nước ngoài. Các nghiên cứu thị trường của chúng tôi cho thấy tiềm năng to lớn từ thị trường Việt Nam, nơi có các dự án giao thông đường bộ quy mô lớn đang được đẩy mạnh”.
Theo ông Kawami, quy hoạch tổng thể phát triển giao thông của Việt Nam là cơ hội để Toshiba cung cấp các giải pháp toàn diện kết hợp quản lý giao thông và hệ thống thu phí.
“Trái tim của hệ thống ITS là công nghệ xử lý thông tin hiện đại giúp tích hợp xử lý thông tin về con người, đường sá, phương tiện… nhằm hạn chế gián đoạn mạng lưới đường bộ và giảm thiểu sự bất tiện cho người tham gia giao thông, cũng như giảm dồn nén giao thông, tai nạn và các vấn đề khác.” Ông Kawami nhấn mạnh thêm: “Hệ thống ITS có nhiều hệ thống con, bao gồm cả hệ thống điều khiển giao thông và thu phí đường bộ. Trong dự án này, liên danh chịu trách nhiệm cung cấp tất cả thành phần, bao gồm cả phần thiết bị trung tâm và thiết bị phía đường của hệ thống trên suốt tuyến đường cao tốc dài 55km này.”
Dự án có cả hệ thống thu phí kể cả thu phí theo công nghệ ETC, có lắp đặt các thiết bị dò tìm phương tiện để đo lưu lượng giao thông và tự động thu thập dữ liệu tại 52 vị trí. Ngoài ra còn có các camera giám sát được lắp đặt tại 16 khu vực, cảm biến quan trắc thời tiết và các thiết bị liên lạc vô tuyến giúp cho nhân viên kỹ thuật có thể giám sát đường cao tốc một cách thuận lợi hơn.
Vượt qua khác biệt để xây dựng tương lai tốt đẹp
Hệ thống quản lý giao thông hiện đã phổ biến ở Nhật Bản và công ty có nhiều kinh nghiệm chuyên môn lâu năm trong lĩnh vực này. Tuy nhiên, nhiều thị trường nước ngoài vẫn chưa triển khai sử dụng hệ thống này, đơn cử như Việt Nam. Mặc dù có những trở ngại nhất định và nhiều khó khăn không lường trước được, các thành viên liên danh đều đã có thái độ tích cực về dự án này.
“Tôi nghĩ rằng thế mạnh của các công ty Nhật Bản nằm ở quy trình chất lượng nghiêm ngặt.” Ông Kawami nhắc lại. “Chúng tôi đều có tầm nhìn xa và đưa ra đánh giá toàn diện. Hơn nữa, Toshiba còn có nhiều bí quyết công nghệ liên quan được tích lũy qua hơn 50 năm thực hiện các dự án đường bộ. Mặt khác, các công ty Việt Nam có thế mạnh ở năng lực mạnh mẽ và sức bật lớn. Với lực lượng lao động trẻ, đầy năng động, các đối tác Việt Nam đã đưa ra nhiều ý tưởng mà chúng tôi không nghĩ đến, ví dụ như họ đã sử dụng thiết bị bay để tiến hành khảo sát các vị trí lắp đặt camera giám sát trên tuyến đường”.
Để phát huy tối đa thế mạnh của cả hai nước, mọi thành viên của dự án đã nỗ lực tối ưu hóa phạm vi đảm nhiệm. Ví dụ, phía công ty Nhật Bản nhận thực hiện thiết kế phần mềm hệ thống điều khiển trung tâm – là trái tim của hệ thống ITS, và phía các công ty Việt Nam thì chủ động trong thiết kế, mua sắm cho các thiết bị phần cứng và các thiết bị ngoại vi. Điều này đã giúp liên danh xây dựng được một hệ thống toàn diện chất lượng cao phù hợp với Việt Nam theo đúng tiến độ và có hiệu quả về mặt đầu tư. Hệ thống cũng thuận tiện cho việc bảo trì – yếu tố then chốt giúp hệ thống vận hành lâu dài.
Ông Kawami bày tỏ sự lạc quan về tương lai: “Trong thời gian tới, công nghệ thông tin và truyền thông sẽ tiếp tục phát triển mạnh mẽ, làm cho hệ thống GPS có khả năng định vị chính xác cao hơn và thông tin sẽ được trao đổi nhanh hơn. Tôi hy vọng sẽ có bước tiến lớn trong lĩnh vực cơ sở hạ tầng đường bộ nhờ vào dự báo nhu cầu chính xác thông qua kỹ thuật phân tích dữ liệu quy mô lớn cũng như những kỹ thuật nhảy vọt khác. Thật là tuyệt vời khi chúng ta có thể góp phần bảo vệ sự an toàn và an ninh của mọi người trên thế giới bằng cách giúp cải thiện hệ thống giao thông đường bộ. Đây cũng chính là mấu chốt cho sự phát triển thịnh vượng.”
Có thể khẳng định thành công tại Việt Nam là một nền tảng vững chắc đưa các công ty Nhật Bản đến với những thành tựu to lớn hơn trong việc góp phần giải quyết nhu cầu cơ sở hạ tầng xã hội đang tăng nhanh ở các quốc gia mới nổi khác.
■ Tóm tắt
Tuyến đường cao tốc dài 1.811 km đang được xây dựng tại Việt Nam. Gói hệ thống giao thông thông minh (ITS) do các công ty Nhật Bản phát triển đã được lắp đặt dọc theo một đoạn cao tốc dài 55 km trên tuyến. Các hệ thống kiểm soát giao thông đường cao tốc hiện đại này là cơ sở hạ tầng xã hội cực kỳ quan trọng với các nước đang phát triển.
